Ponieważ jakiś czas nas „nie było” (o czym jeszcze napiszemy) warto cofnąć się w czasie i zapoznać się z orzeczeniami Regionalnej Izby Obrachunkowej dotyczącymi gmin naszego powiatu.
Gmina Ostrów Mazowiecka
W uchwale nr 21.296.2025 z 16 września 2025 r. RIO orzeka o nieważności w części uchwały Rady Gminy Ostrów Mazowiecka nr XIV/110/25 z dnia 22 sierpnia 2025 r. w sprawie uchwalenia „Regulaminu udzielania dotacji celowej z budżetu gminy na wymianę źródła ciepła w celu ograniczenia niskiej emisji na terenie Gminy Ostrów Mazowiecka”.
Co wg. RIO jest źle w Regulaminie? W załączniku nr 1 do Regulaminu określono wzór wniosku o udzielenie dotacji celowej na wymianę źródeł ciepła. W części V. „CHARAKTERYSTYKA PLANOWANEJ INWESTYCJI” rubryka 2 wskazano, iż należy podać powierzchnię ogrzewaną budynku/lokalu (w m²). Zdanie RIO w treści uchwały nie wynika, w jakim celu należy podać tę informację. Udzielenie dotacji nie jest też w żaden sposób związane z podaniem powierzchni ogrzewanej budynku – dane te nie mają wpływu na to, czy dotacja zostanie przyznana, czy wniosek o jej udzielenie zostanie odrzucony.
W ocenie RIO przepisy prawa miejscowego redaguje się tak, aby dokładnie i w sposób zrozumiały dla adresatów zawartych w nich norm wyrażały intencje prawodawcy. Brak precyzyjnych zapisów powoduje powstanie niedopuszczalnego luzu interpretacyjnego.
Z całością orzeczenia RIO możecie się zapoznać klikając LINK.
Gmina Małkinia Górna
W przypadku Małkini RIO opublikowała w dniu 5 wrześnie 2025 roku Wystąpienie pokontrolne. Kontrola dotyczyła okresu od 01.01.2024 r. do 31.12.2024 r. oraz wybrane zagadnienia z 2023 r. i przeprowadzona została zgodnie z ramowym zakresem kontroli kompleksowej gospodarki finansowej JST.
Jakie nieprawidłowości stwierdzono podczas kontroli? Przytoczę je bez szerszego opisywania, zainteresowanych odsyłam do całego dokumentu (LINK).
1. Nie powołano zastępcy Wójta Gminy Małkinia Górna,
2. W dokumentacji opisującej zasady (politykę) rachunkowości nie wskazano wersji i daty rozpoczęcia eksploatacji oprogramowania stosowanego do prowadzenia ksiąg rachunkowych,
3. W księgach rachunkowych nie ewidencjonowano rozrachunków z radnymi z tytułu należnych diet,
4. Wydatki z tytułu zakupu nagród konkursowych zaklasyfikowano do paragrafu 4210 – „Zakup materiałów i wyposażenia” zamiast do paragrafu 4190 – „Nagrody konkursowe”,
5. W postępowaniach w sprawach dotyczących:
− zwolnienia a następnie ulgi w podatku rolnym z tytułu zakupu gruntów na powiększenie już istniejącego gospodarstwa rolnego,
− umorzenia zaległości podatkowych na wniosek podatnika
nie prowadzono metryki sprawy,
6. W decyzjach w sprawie umorzenia zaległości z tytułu zobowiązania podatkowego pobieranego w formie łącznego zobowiązania pieniężnego, kwoty umorzenia nie wskazano w podziale na poszczególne podatki,
7. Nie zachowano terminu przesłania do Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom informacji z realizacji działań wynikających z gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, podejmowanych w 2024 r.,
8. W ogłoszeniu wyników otwartego konkursu ofert na realizację zadania publicznego nie podano nazwy zadania publicznego,
9. w protokole postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego oraz w protokole postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie podstawowym:
− zamieszczono nieprawidłowe informacje w zakresie terminu przesłania wykonawcy informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty albo terminu ustalenia wartości zamówienia,
− nie wymieniono wszystkich załączników do protokołu,
10. Nie zachowano terminu zwrotu wadium wykonawcy, z którym zawarto umowę w sprawie zamówienia publicznego w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości mniejszej niż progi unijne,
11. Nie zachowano terminu zamieszczenia w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenia o wykonaniu umowy w sprawie zamówienia publicznego,
12. Na fakturach VAT dołączonych do wniosków o zwrot podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej nie umieszczono adnotacji o treści „przyjęto w dniu… do zwrotu części podatku akcyzowego”,
13. Nie sporządzono planów wykorzystania zasobu nieruchomości Gminy Małkinia Górna,
14. W zawiadomieniu przekazanym osobie ustalonej jako nabywca nieruchomości nie zamieszczono informacji o uprawnieniu organizatora przetargu do odstąpienia od zawarcia umowy i zatrzymania wadium, jeżeli osoba ustalona jako nabywca nieruchomości nie przystąpi bez usprawiedliwienia do zawarcia umowy w miejscu i w terminie podanych w zawiadomieniu,
15. Nie sporządzono wykazu nieruchomości przeznaczonych do oddania w dzierżawę, najem.
Błędów jest dużo, niektóre błahe i do szybkiego poprawienia, inne będą od urzędników wymagały większego nakładu pracy i zmiany dotychczasowych „nawyków”. Wierzymy jednak, że uda się je wszystkie wyeliminować.
Gmina Andrzejewo
Tu też RIO opublikowała Wystąpienie pokontrolne. Kontrola odbyła się w okresie od 07.03.2025 r. do 09.05.2025 r. i dotyczyła okresu od 01.01.2023 r. do 31.12.2023 r. oraz wybrane zagadnienia z 2024 r.
Kontrolerzy wskazali następujące nieprawidłowości:
1. Nie powołano zastępcy Wójta Gminy Andrzejewo,
2. W postępowaniach prowadzonych w sprawach dotyczących:
− zwolnienia i ulgi w podatku rolnym z tytułu zakupu gruntów na powiększenie już istniejącego gospodarstwa rolnego,
− ulgi inwestycyjnej w podatku rolnym,
nie prowadzono metryki sprawy,
3. W sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych za okres od początku roku do dnia 31.12.2023 r. i w sprawozdaniu Rb-PDP z wykonania dochodów podatkowych za okres od początku roku do dnia 31.12.2023 r. wykazano zawyżone skutki obniżenia górnych stawek podatku rolnego i zaniżone skutki obniżenia górnych stawek podatku od nieruchomości,
4. W specyfikacji warunków zamówienia dotyczącej postępowania o udzielenie zamówienia klasycznego o wartości mniejszej niż progi unijne – w trybie podstawowym bez możliwości negocjacji – termin związania ofertą określono liczbą dni,
5. W ogłoszeniu o wyniku postępowania nie zamieszczono informacji o wartości zamówieni,
6. W protokole postępowania o udzielenie zamówienia w trybie podstawowym nie wymieniono wszystkich załączników do protokołu,
7. Nie naliczono odsetek od nieterminowych wpłat czynszu najmu, którego termin płatności ustalono w umowach najmu.
Błędów jest dużo mniej niż w przypadku Małkini i też nie znajdziemy na tej liście jakich wyjątkowo mocnych uchybień. Całość do poprawienia i usunięcia na przyszłość. Cały dokument znajdziecie TUTAJ.
Gmina Boguty-Pianki
W przypadku Bogut mamy dwa orzeczenia: (1) z dnia 22 lipca 2025 r. o nieważności uchwały nr 67/XI/2025 Rady Gminy Boguty-Pianki z dnia 27 czerwca 2025 r. w sprawie przyjęcia zasad i trybu postępowania w sprawie udzielenia dotacji celowej i sposobu jej rozliczenia spółkom wodnym działającym na terenie Gminy Boguty-Pianki oraz (2) z dnia 23 września 2025 r. o możliwości spłaty przez Gminę Boguty-Pianki kredytu długoterminowego.
Zacznijmy od sprawy dotacji dla spółek wodnych. Tu RIO orzeka wprost o nieważności uchwały z powodu istotnego naruszenia art. 7 ust. 3 i ust. 3a ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2025 r. poz. 468) w związku z art. 443 ust. 6 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2024 r. poz. 1087 z późn. zm.) oraz art. 443 ust. 4, art. 538 ust. 4 w związku z art. 329 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, a także § 6 w związku z § 143 załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2016 r. poz. 283).
W skrócie chodzi o to, że:
1. Uchwała nie została zgłoszona Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa, które to organy w terminie 14 dni mogą przedstawić zastrzeżenia dotyczące przejrzystości zasad udzielania pomoc – Rada Gminy Boguty-Pianki nie dopełniła obowiązku zgłoszenia projektu badanej uchwały w trybie art. 7 ust. 3 i 3a ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej,
2. W ocenie Kolegium Izby Rada Gminy Boguty-Pianki nie określiła trybu postępowania z wnioskiem, tzn. sposobu, jakim miałby się kierować organ wykonawczy przy udzielaniu dotacji (wymogów formalnych, np. kolejność złożenia wniosku),
3. RIO wskazuje na nieprecyzyjność słów „Wnioski, o których mowa w ust. 1 należy składać, nie później niż o dnia 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji, a w szczególnych nagłych przypadkach w każdym terminie” – nie określono nigdzie co to za „szczególnie nagłe przypadki” co może prowadzić do wystąpienia niedozwolonego luzu interpretacyjnego oraz uznaniowości,
4. Zwrócono uwagę, że dotychczasowy „wpis do katastru wodnego spółki” jest nieaktualny bo kataster wodny stał się systemem informacyjnym gospodarowania wodami („SIGW”) już w styczniu 2018 roku,
5. Gmina nie może też żądać od spółki wodnej dołączenia do wniosku „potwierdzonego za zgodność z oryginałem budżetu spółki” – niejasny jest powód żądania od wnioskodawcy tego dokumentu,
6. Brak precyzyjnego określenia „wad wniosku” i „terminu na ich usunięcie na wezwanie Wójta” – zapisy te mogą prowadzić do wystąpienia niedozwolonego luzu interpretacyjnego oraz uznaniowości dokonującego oceny w tym zakresie,
7. Nie wyznaczono terminu rozliczenia udzielonej dotacji.
Całe orzeczenie znajdziecie TUTAJ.
W kwestii kredytu RIO orzeka, że Gmina posiada możliwość spłaty planowanego do zaciągnięcia kredytu długoterminowego do wysokości 3.000.000,00 zł z przeznaczeniem na sfinansowanie planowanego deficytu budżetowego.
Jednocześnie Skład Orzekający wskazuje na konieczność stałego i bieżącego monitorowania stopnia realizacji budżetu i stanu długu Gminy. W przypadku braku realizacji dochodów na zakładanym w Prognozie poziomie konieczna jest niezwłoczna nowelizacja WPF i uchwały budżetowej. Uchwałę w pełnej treści znajdziecie klikając LINK.
Gmina Wąsewo
Tu też Gmina przedstawiła RIO do oceny uchwałę o zaciągnięciu kredytu długoterminowego. Mowa jest o kwocie 4.837.000,00 PLN i w ocenie RIO Gmina posiada zdolność do jego spłaty.
Z analizy obowiązującej w dniu wydania niniejszej opinii Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Wąsewo na lata 2025-2039 wynika, że w okresie spłaty przedmiotowego kredytu spełniona będzie relacja wynikająca z art. 243 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2024 r., poz. 1530 ze zm.).
Pełną treść uchwały znajdziecie klikając ten LINK.
Czy warto czytać dokumenty zamieszczane przez Regionalną Izbę Obrachunkową? W naszej ocenie warto. Ich lektura pozwala lepiej ocenić działanie lokalnego samorządu i zorientować się, czy Rady Gmin podejmują uchwały zgodne z obowiązującym prawem. To tym bardziej istotne, że te informacje rzadko stają się publiczne, a samorządy „w ciszy” poprawiają swoje błędy.
