Zabrze mówi „dość” – obywatelskie referendum jako przykład demokracji w praktyce
W Zabrzu wydarzyło się coś ważnego. Coś, co nieczęsto widzimy w polskiej polityce lokalnej – realny, skuteczny głos mieszkańców, którzy nie chcieli już dłużej biernie patrzeć na kierunek, w jakim zmierza ich miasto. W niedzielę, 11 maja 2025 roku, w demokratycznym referendum mieszkańcy odwołali prezydentkę Agnieszkę Rupniewską. To nie była decyzja jednej partii, grupy interesu czy układu – to była akcja oddolna, obywatelska i wyraźna: „nie zgadzamy się”.
To nie jest tekst o personaliach, lecz o mechanizmie demokracji lokalnej, który – wbrew pozorom – działa. Potrzeba było determinacji, zaangażowania i wiary w to, że głos pojedynczego obywatela ma znaczenie. Mimo że Rupniewska pełniła urząd zaledwie od roku, mieszkańcy nie dali jej kredytu zaufania na więcej. Głosujących było wystarczająco wielu, by wynik był wiążący – a więc nie tylko niezadowolenie było realne, ale też gotowość do działania.
Dlaczego do tego doszło?
Zarzuty wobec prezydentki były konkretne: podwyżki lokalnych opłat, masowe zwolnienia w miejskich instytucjach, cięcia w kulturze i brak przejrzystości w działaniach związanych z miejskimi spółkami. Rupniewska broniła się, tłumacząc fatalną sytuacją finansową miasta i koniecznością podejmowania trudnych, niepopularnych decyzji. Owszem – wielu przyzna, że miała rację, jeśli chodzi o potrzebę ratowania miasta przed bankructwem. Ale wielu uznało, że sposób, w jaki to robiła – zbyt technokratyczny, zbyt zamknięty – był nie do przyjęcia.
Nie wystarczy mieć rację. W samorządzie trzeba jeszcze mieć kontakt z mieszkańcami, rozumieć ich emocje, potrzeby i lęki. Komunikacja to nie PR – to rozmowa. A tej, jak pokazało referendum, zabrakło.
Siła społeczności lokalnej
Referendum było nie tylko aktem sprzeciwu – było aktem dojrzałości obywatelskiej. Mieszkańcy zorganizowali się, zbierali podpisy, informowali siebie nawzajem, mobilizowali się do udziału w głosowaniu. To nie jest codzienny obraz w polskim życiu publicznym – zbyt często narzekamy, ale nie działamy. Zabrze zrobiło inaczej.
Nie udało się odwołać Rady Miasta – frekwencja nie dopisała w tej części głosowania. Ale prezydentka straciła mandat. 27 tysięcy mieszkańców jasno powiedziało: „nie akceptujemy tej polityki”. To silny sygnał, że samorząd to nie folwark ani eksperyment zarządzania kryzysowego – to wspólnota. Wspólnota, która ma prawo decydować o swoim losie.
Co dalej?
Przed Zabrzem nowe wybory i – miejmy nadzieję – nowy rozdział. To nie będzie łatwe. Miasto nadal zmaga się z gigantycznym zadłużeniem, brakiem inwestycji i społecznym rozczarowaniem. Ale jedno się zmieniło: mieszkańcy zobaczyli, że mogą. Że warto się organizować, że warto działać, że głos oddany w referendum czy wyborach ma realną wagę.
Dla innych miast w Polsce to ważna lekcja. Samorządność nie polega tylko na tym, że „ktoś rządzi”. Polega na współodpowiedzialności. Referendum w Zabrzu pokazało, że obywatele nie są tylko widownią – mogą być też reżyserami.
I dobrze, bo to właśnie tak powinno działać
ale jaja, zabrzańska prezydentka z KO pierwsza zobaczyła co znaczy „obywatelskość”
Regulamin Komentowania* Odpowiedzialność: Każdy użytkownik ponosi pełną odpowiedzialność za treść swoich komentarzy. Autor bloga nie odpowiada za komentarze zamieszczane przez użytkowników.* Szacunek i kultura: Prosimy o zachowanie kultury wypowiedzi. Komentarze obraźliwe, wulgarne lub naruszające prawa innych osób będą usuwane.* Zakaz spamowania: Niedozwolone jest zamieszczanie komentarzy zawierających spam, reklamy lub linki prowadzące do niebezpiecznych stron.* Tematyka: Komentarze powinny odnosić się do tematyki wpisu. Komentarze niezwiązane z tematem mogą zostać usunięte.* Moderacja: Autor bloga zastrzega sobie prawo do moderacji, edycji lub usuwania komentarzy, które naruszają zasady regulaminu.* Dodając komentarz, akceptujesz powyższe zasady.